“น้ำแม่ข่า” หรือ “คลองแม่ข่า” ลำน้ำธรรมชาติ ที่ก่อกำเนิดจากลำน้ำลำห้วย ของอุทยานแห่งชาติดอยสุเทพ-ปุย ไหลผ่านเมือง อ้อมผ่านเวียง “เมืองเชียงใหม่” ที่มีปลายสายน้ำ ไหลลง “แม่น้ำปิง” ด้วยระยะทาง กว่า 30 กิโลเมตร

“คลองแม่ข่า” นี้ ถือเป็น 1 ใน 7 ชัยมงคล ประกอบในการที่ พญามังราย เลือกชัยภูมิบริเวณนี้ในการสร้างเวียงสร้างเมือง “เชียงใหม่” ใน พ.ศ. 1839

เส้นทางการไหลของน้ำใน “คลองแม่ข่า” จากทิศเหนือ เข้าผ่านตัวเมือง ได้ไหลอ้อมตัวเวียงที่ล้อมรอบด้วย คูเมือง ในบริเวณใกล้ “แจ่งศรีภูมิ”  อ้อมเวียงทางทิศตะวันออก จึงเปรียบเสมือนคูเมืองชั้นนอก และยังเป็นลำคลองสำคัญ ที่เคยหล่อเลี้ยงด้วยน้ำสะอาด เป็นแหล่งอาหาร เป็นเส้นทางสัญจรของชุมชนผู้คนในเมืองเชียงใหม่มาอย่างยาวนาน

ด้วยการขยายตัวของผู้คน ที่อยู่อาศัย ที่พัฒนาตามโลกาภิวัตน์ ได้ส่งผลกระทบอย่างเลวร้ายต่อ “คลองแม่ข่า” ด้วยปัญหาลำคลองที่แคบลง น้ำสะอาดไหลผ่านได้น้อยและไม่สะดวก มีสิ่งปฏิกูลของเสียลงสู่ลำคลองมาก จึงทำให้น้ำในลำคลองเน่าเสียอย่างรุนแรง

หน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน องค์กรอิสระ และนักวิชาการทุกสาขาที่เกี่ยวข้อง ได้ร่วมกิจกรรมเปิดโครงการพัฒนาฟื้นฟูแม่น้ำลำคลองแม่ข่า เมื่อวันที่ 21 มีนาคม 2561 โดยมี พลอากาศเอก สถิตย์พงษ์ สุขวิมล ราชเลขานุการในพระองค์ฯ เป็นประธาน ได้น้อมนำพระบรมราโชบายของพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ในการพัฒนาฟื้นฟูคลองแม่ข่า มาปฏิบัติอย่างเป็นรูปธรรม ณ วิทยาลัยเทคโนโลยีโปลิเทคนิคลานนา จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อพลิกฟื้นคืนชีวิตให้ "คลองแม่ข่า" เป็นต้นมา

เมื่อวันที่ 25 ธันวาคม 2561 ได้รับพระกรุณาคุณ จากสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าทีปังกรรัศมีโชติ มหาวชิโรตตมางกูร สิริวิบูลยราชกุมาร เสด็จมายังสวนสัตตมังคละ บริเวณคลองแม่ข่า

โครงการก่อสร้างระบบท่อรวบรวมน้ำเสียสองฝั่งคลองแม่ข่า พร้อมปรับภูมิทัศน์ ระยะที่ 1 (สะพานระแกง – ประตูก้อม) ได้สำเร็จในปี พ.ศ. 2565 ในสมัยของ นายอัศนี บูรณุปกรณ์ นายกเทศมนตรีนครเชียงใหม่ ซึ่งแสดงให้เป็นที่ประจักษ์ว่ามีความเป็นไปได้ในการฟื้นคืนชีวิต คืนความสำคัญ คืนความเป็นประโยชน์ อันเคยมีมาแต่โบราณ และอาจจะดีได้ยิ่งกว่า ตามโลกาภิวัตน์ร่วมสมัย

ความร่วมมือร่วมใจ การปรับทัศนคติ ความคิดรวบยอด ร่วมกันและเป็นไปในทิศทางเดียวกัน จึงมีพลังให้เกิดการเปลี่ยนแปลง ในสิ่งที่ ผู้คนเคยคิดว่า เป็นไปไม่ได้ ให้เป็นไปได้ ในที่สุด

ขอขอบคุณกระทรวงมหาดไทยและทุกภาคส่วนที่ร่วมมือกันจนนำมาสู่ความสำเร็จ ณ คลองแม่ข่าแห่งนี้


“Mae Kha River” or “Mae Kha Canal” is a natural waterway. Its source lies the Suthep-Pui National Park and flows through the City of Chiang Mai which eventually joins the Ping River at various points along about 30 kilometers.

“Mae Kha Canal” is regarded as one of seven auspicious significance relating to the establishment for the city. The City of “Chiang Mai” was founded by King Mengrai in 1296.’”

The watercourse of Mae Kha flows from the north straight into the city and the city moat at “Sri Phum” corner on the east of the city. In the past, Mae Kha Canal was as a natural outer moat which had been regarded as an important watercourse. Its function was as feeding the city and used by residents of the city for transportation.

Due to rampant urbanization, it has a great impact toward “Mae Kha” resulted in a narrow canal. Then clean water cannot flow properly, causing more waste dumped into the canal and has turned the canal into sewer.

Public governmental agencies and private sectors together with academics launched the developmental project of Mae Kha Canal on 21st March, 2018 presided by Air Chief Marshal Satipong Sukvimol, His Majesty’s Principal Private Secretary at the Lanna Polytechnic Chiang Mai Technological College. The project was adopted His Majesty King Rama X’s initiatives in the revitalization of Mae Kha Canal for project implementation.

On 25th December, 2018, His Royal Highness Prince Dipangkorn Rasmijoti Sirivibulyarajakumar  graciously visited Satta Mangala Garden at Mae Kha Canal.

A central wastewater treatment worked along both sides of the canal and re-landscaping project phase 1 (Rakaeng Bridge to Pratu Kom) were completed in 2022 under the administration of Mr.Assanee Buranupakorn, Mayor of Chiang Mai Municipality. The project is clearly shown that “Mae Kha Canal” is revitalized and regained its significance from the past. It is hoped that the operation would be better for the future development.

With strong commitment, we can make impossible mission to possible.

We wish to thank the Ministry of Interior and all partners for collaborative work which leads to a successful project of Mae Kha Canal.